10 marca 2023 roku grupa dzielnych TybetaĆczykĂłw miĆujÄ cych wolnoĆÄ, zmuszonych wyjechaÄ ze swojej ojczyzny, zebraĆa siÄ w ramach pokojowego protestu na Rondzie Wolnego Tybetu w Warszawie, ĆŒeby zamanifestowaÄ miĆoĆÄ do swojej ojczyzny, swojÄ kulturowÄ odrÄbnoĆÄ oraz chÄÄ niesienia pokoju i przypomnieÄ Ćwiatu o okupacji ich kraju przez ChiĆskÄ RepublikÄ LudowÄ .
Kilka sĆĂłw przypomnienia dlaczego 10 marca jest tak niezwykle symbolicznÄ datÄ dla TybetaĆczykĂłw.
TibetaĆskie powstanie w 1959 roku byĆo jednym z najwaĆŒniejszych wydarzeĆ w historii nowoĆŒytnej Tybetu. ByĆo to powstanie przeciwko chiĆskiej wĆadzy, ktĂłra zostaĆa siĆÄ narzucona Tybetowi w 1950 roku. Pod pretekstem niesienia pomocy 'zacofanym’ TybetaĆczykom, Chiny stopniowo zwiÄkszaĆy kontrolÄ nad buddyjsko-pacyfistycznym Tybetem. Tej region ma dla Chin znaczenie strategiczne na pĆaszczyĆșnie militarnej, politycznej i surowcowej. Ponadto, ze wzglÄdu na fakt, ĆŒe cztery z piÄciu najwiÄkszych rzek Azji Wschodniej majÄ swoje ĆșrĂłdĆa wĆaĆnie na WyĆŒynie TybetaĆskiej ma on rĂłwnieĆŒ ogromne znaczenie w kwestii bezpieczeĆstwa ĆŒywnoĆciowego. ChiĆski rzÄ d obiecywaĆ szanowaÄ kulturÄ i religiÄ TybetaĆczykĂłw, ale narĂłd tybetaĆski bardzo szybko zorientowaĆ siÄ, ĆŒe byĆa to w rzeczywistoĆci gra polityczna. Prawdziwymi intencjami ChRL byĆa stopniowa pauperyzacja narodu, 'wyreligijnienie narodu’ oraz coraz bardziej dosadne tĆumienie jakiegokolwiek sprzeciwu wobec chiĆskiego patronatu, ktĂłry wraz z czasem przerodziĆ siÄ w otwartÄ okupacjÄ.
Â

JuĆŒ w 1956 roku rozpoczÄĆy siÄ protesty przeciwko chiĆskiej wĆadzy w Tybecie, ktĂłre zostaĆy brutalnie stĆumione przez chiĆskie wĆadze. Duchowy przywĂłdca Tybetu, Dalajlama, prĂłbowaĆ negocjowaÄ pokojowe rozwiÄ zanie z rzÄ dem chiĆskim, ale rozmowy zakoĆczyĆy siÄ niepowodzeniem.
1 marca 1959 dalajlama otrzymaĆ niespodziewane zaproszenie na âspektakl teatralny i herbatÄâ do sztabu chiĆskiej armii znajdujÄ cego siÄ poza LhasÄ . 9 marca gĆĂłwny dowĂłdca osobistej ochrony dalajlamy zostaĆ odwiedzony przez chiĆskich oficerĂłw. Nalegali oni, by dalajlama udaĆ siÄ do chiĆskiego sztabu wojskowego bez osobistej zbrojnej eskorty oraz bez tradycyjnej ceremonii i towarzyszÄ cej mu procesji.
Â

WieĆÄ o zaproszeniu szybko rozeszĆa siÄ wĆrĂłd miejscowych TybetaĆczykĂłw budzÄ
c strach przed moĆŒliwoĆciÄ
uprowadzenia ich przywĂłdcy. 10 marca okoĆo 300 tys. TybetaĆczykĂłw otoczyĆo paĆac dalajlamy, by zapobiec jego pojmaniu. To wydarzenie jest uwaĆŒane za
poczÄ
tek powstania w Lhasie, mimo tego, ĆŒe chiĆskie wojska walczyĆy z partyzantkÄ
juĆŒ od kilku lat.
TybetaĆczycy, w ramach pokojowego prostestu domagali siÄ, aby chiĆski rzÄ
d opuĆciĆ Tybet. WĆadze chiĆskie odpowiedziaĆy brutalnym uĆŒyciem siĆy, czego rezultatem byĆy krwawe starcia pomiÄdzy TybetaĆczykami a chiĆskÄ
armiÄ
.
Powstanie trwaĆo kilka dni, a 20 marca rzÄ
d chiĆski ogĆosiĆ stan wojenny. Dalajlama zostaĆ zmuszony do ucieczki do Indii wraz z tysiÄ
cami innych TybetaĆczykĂłw. Ucieczka duchowego przywĂłdcy kraju oraz krwawe stĆumienie powstania miaĆo znaczÄ
cy wpĆyw na przyszĆoĆÄ Tybetu.

TibetaĆskie powstanie w 1959 roku stanowiĆo poczÄ tek nowej fazy walki TybetaĆczykĂłw o wolnoĆÄ. PrzyciÄ gnÄĆo uwagÄ miÄdzynarodowÄ do sprawy tybetaĆskiej i doprowadziĆo do utworzenia rzÄ du tybetaĆskiego na wygnaniu w Indiach. Dalajlama jest liderem rzÄ du tybetaĆskiego na wygnaniu od czasu jego powstania, a ruch nadal walczy o niepodlegĆoĆÄ Tybetu.
PodsumowujÄ c, TibetaĆskie powstanie w 1959 roku byĆo przeĆomowym momentem w historii Tybetu. ByĆa to desperacka prĂłba TybetaĆczykĂłw, aby zamanifestowaÄ swojÄ wolnoĆÄ i wyraziÄ kulturowÄ odrÄbnoĆÄ w obliczu chiĆskiej opresji. Wydarzenie to unaoczniĆo opinii miÄdzynarodowej brutalnoĆÄ chiĆskiej okupacji Tybetu i doprowadziĆo do odnowionej walki o niepodlegĆoĆÄ Tybetu.
Â
Jak MoĆŒesz PomĂłc
Wesprzyj dziaĆania naszej Fundacji - tylko z TwojÄ pomocÄ moĆŒe nam siÄ to udaÄ!

ZaĆoĆŒyciele fundacji aktywnie pomagajÄ uchodĆșcom od ponad 15 lat. Fundacja Humanosh dziaĆa od 2020 roku, z pomocÄ rodziny, wolontariuszy i dziÄki wsparciu darczyĆcĂłw pomagamy UchodĆșcom i upowszechniamy historiÄ rodziny WoĆosiaĆskich.
NaszÄ misjÄ jest budowanie rzeczywistoĆci, w ktĂłrej kaĆŒdy czĆowiek czuje siÄ bezpiecznie i godnie, niezaleĆŒnie od swojego pochodzenia, rasy, wyznania czy koloru skĂłry.
Tylko z TwojÄ pomocÄ moĆŒe nam siÄ to udaÄ!